Eğitim İzleme Bülteni

2019-20’de Öğretmenler

Eğitim İzleme Raporlarında derlediğimiz verileri Eğitim İzleme Bültenlerinde özetliyor, kamuoyuna nitelikli veri kaynağı olmayı ve veri temelli politika üretim süreçlerine katkıda bulunmayı hedefliyoruz. Eğitim İzleme Bültenlerinin bu sayısında, Eğitim İzleme Raporu 2020’nin dördüncü dosyası olan Öğretmenler’e yer veriyoruz.

COVID-19 salgını öğretmenleri nasıl etkiledi?

Salgın sürecinde, yürütücülüğünü üstlendiğimiz Öğretmen Ağı, uzaktan eğitimin ilk haftasını ve ilk ayını değerlendiren iki ayrı araştırma yürüttü. İlk haftanın değerlendirmesi, öğretmenlerin öncelikli gayelerinin öğrencileriyle iletişim kurma odağında ilerlediğini ve dijital araçlara hakimiyetlerini ve teknopedagojik yetkinliklerini geliştirmeye odaklandıklarını gösteriyor. İlk haftanın sonunda, öğretmenlerin iyi olma hallerinin desteklenmesindeki temel ihtiyaçlarını giderme yolunu meslektaş dayanışmasında aradıkları görülüyor.

Öğretmen Akademisi Vakfı (ÖRAV) tarafından yürütülen araştırmaya yaklaşık 2.771 öğretmen katıldı. Salgından önce yüz yüze eğitimde 101-200 öğrencinin dersine girdiğini ifade eden öğretmenlerin oranı yaklaşık yüzde 20 iken, salgından sonra bu oran yaklaşık yüzde 6’ya düşüyor. Öğretmenlerin yaklaşık yüzde 30’u uzaktan eğitimin devam etmesine olumlu baktığını belirtiyor.

Veriler öğretmenlerin teknoloji kullanımına ilişkin ne söylüyor?

Millî Eğitim Bakanlığı’nın (MEB) Temmuz 2020’de ERG’yle paylaştığı verilere göre, 2019-20 eğitim-öğretim yılında 1.176.128 öğretmen Eğitim Bilişim Ağı’na (EBA) giriş yaptı. Aktif öğretmen oranı yüzde 96,1 ve öğretmenlerin ortalama EBA kullanım süreleri 27,3 dakika. 23 Mart-19 Haziran 2020 tarihleri arasında 976.695 öğretmen EBA’ya 88.620.015 defa giriş yaptı.

Herkes için Erişilebilir Yaşam Akademisi Derneği (HEY Akademi) tarafından görme engelli öğretmenlerle yürütülen araştırmanın EBA platformunun erişilebilirlik düzeyine dair sonuçlarını görmek için tıklayın.

Salgın öncesinde uygulanan TALIS (Uluslarararası Öğretme ve Öğrenme Anketi) 2018’e göre Türkiye’deki ortaokul öğretmenlerinin yüzde 67’si sıklıkla ya da her zaman öğrencilerin derslerinde ve projelerinde bilişim teknolojileri kullanmalarını sağlıyor. Bu oran OECD (Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü) ülkelerinin ortalamasında yüzde 53. Dijital teknolojilerden yararlanarak öğrenmeyi destekleyebileceğini düşünen öğretmenlerin oranı Türkiye’de yüzde 76, OECD ülkelerinin ortalaması ise yüzde 67. Bilişim teknolojilerinin kullanımı için desteğe ihtiyaç duyduğunu belirten öğretmenlerin oranı Türkiye’de yüzde 7 iken, OECD ortalamasında yüzde 18.

Türkiye’de ve OECD ortalamasında öğretmen maaşları

Net maaşların satın alma paritesine göre ABD doları cinsinden karşılaştırılmasında, Türkiye’de mesleğe yeni başlamış öğretmenlerin tüm kademeler için yıllık ortalama maaşı 29.407 ABD doları iken, meslekte en yüksek kıdeme sahip öğretmenlerin maaşı 33.101 ABD doları. OECD ortalamasında en yüksek kıdeme sahip öğretmenlerin kademelere göre maaş ortalamaları da sırasıyla şu şekilde: okulöncesi için 52.553, ilkokul için 56.513, ortaokul için 59.161 ve ortaöğretim için 61.772 ABD doları.

TALIS 2018 verilerine göre maaşından memnun olduğunu belirten ortaokul öğretmenlerinin oranı Türkiye’de yüzde 32,1, OECD ortalamasında yüzde 39,4. Türkiye’de ortaokul kademesinde resmi kurumlarda görev yapan öğretmenlerin yüzde 32,5’i, özel kurumlarda görev yapanların yüzde 27,5’i maaşından memnun olduğunu belirtiyor. Maaşından memnun olduğunu belirten öğretmenlerin oranı kırsalda yüzde 42,1, şehirlerde yüzde 28,0.

Öğretmen başına düşen öğrenci sayılarını öğrenmek için buraya tıklayın.

Öğretmenler mesleklerinden memnunlar mı?

TALIS 2018 sonuçlarına göre Türkiye’deki her 10 öğretmenden 9’u işinden memnun olduğunu ifade ediyor ve bu oran OECD ortalamasıyla aynı. Öte yandan hem Türkiye’de hem de OECD ülkelerinin genel ortalamasında her 4 öğretmenden sadece 3’ü bir daha karar vermesi gerekirse yine öğretmenlik mesleğini tercih edeceğini belirtiyor. Türkiye’de öğretmenlerin yüzde 16,1’i öğretmenlik mesleğini tercih etmekten pişmanlık duyduklarını belirtirken, OECD ülkelerinin genel ortalamasında bu oran Türkiye’deki oranın neredeyse yarısı.

Türkiye’deki öğretmenler arasında mesleğe yönelik memnuniyet düzeyi, okul faktörü devreye girdiğinde farklılaşıyor. Çalıştığı okuldan memnun olduğunu belirten öğretmenlerin oranı Türkiye’de yüzde 86,2, OECD ülkelerinde ise yüzde 95,6. Mümkün olsaydı çalıştığı okulu değiştireceğini söyleyen öğretmenlerin oranı Türkiye’de yüzde 36,9. Bu oran OECD ortalamasında ise sadece yüzde 19,4. Ayrıca Türkiye’deki 5 yıldan az deneyimli öğretmenlerin yüzde 45,8’i, diğer öğretmenlerin de yüzde 32,9’u çalıştığı okulu değiştirmek istediğini ifade ediyor. OECD ortalamasında ise öğretmenlerin çalıştıkları okulları değiştirme istekleri mesleki deneyim süresine göre değişmiyor.

Öğretmenlerde stres ve tükenmişlik

Türkiye’de, çalışırken önemli ölçüde veya çok fazla stres yaşadığını belirten ortaokul öğretmenlerin oranı OECD ortalamasının yaklaşık yarısı kadar (Türkiye’de yüzde 23,4, OECD ortalamasında yüzde 48,7). Mesleki deneyim açısından incelendiğinde de, çalışırken “oldukça fazla” strese maruz kaldığını belirten 5 yıldan daha az deneyime sahip öğretmenlerin oranı Türkiye’de yüzde 6,9, OECD ülkeleri ortalamasında ise yüzde 19,3. 5 yıldan daha fazla deneyime sahip olan öğretmenlerde bu oranlar sırasıyla yüzde 6,6 ve yüzde 17,7.

2019-20 eğitim-öğretim yılında resmi ve özel kurumlarda görev yapan toplam öğretmen sayısı 1.117.686

Öğretmenlerin yüzde 84,4’ü resmi, yüzde 15,6’sı özel kurumlarda görev yapıyor.

T.C. Sayıştay Başkanlığı verilerine göre Aralık 2019 itibarıyla Türkiye genelinde net öğretmen ihtiyacı 93.235, kurum bazlı öğretmen ihtiyacı 138.393. Aynı kaynağa göre Türkiye genelinde 45.141 öğretmen norm kadro fazlası durumunda. Bu sayı, 2019-20 eğitim-öğretim yılında resmi kurumlarda görevli bulunan 942.936 öğretmenin yüzde 4,8’ine karşılık geliyor.

2020 yılı öğretmen atamaları

Ocak 2020 döneminde 19.917 öğretmenin ilk ataması yapıldı. En yüksek oranda atama yüzde 15,1’le sınıf öğretmenliği alanında oldu. Onu, yüzde 9,2’yle din kültürü ve ahlak bilgisi, yüzde 8,7’yle İngilizce, yüzde 8,5’le ilköğretim matematik, yüzde 7,6’yla okulöncesi öğretmenliği izledi. Haziran 2020’de yapılan 19.910 öğretmen atamasının alanlara göre sıralaması da benzerlik gösteriyor.

0 212 292 05 42

erg@sabanciuniv.edu

Karaköy / İstanbul